هرچند کشورما از آزادی های نسبیی در این زمینه نسبت به همسایه گان برخورداراست؛ اما این آزادی تنها به روی کاغذ در کتاب‌چه‌های قانون و محافل رسمی و تشریفاتی پابرجا مانده است و در بسیاری از حالات شهروندان کشورما از این حق‌شان کار گرفته نمی‌توانند.

در روز سوم ماه می رییس جمهور کرزی نیز این پدیده را یکی از دست آوردهای حکومتش می‌داند و بر ارج گذاری آن تاکید می ورزد: "آزادی مطبوعات یکی از دست آورد های بزرگ دولت افغانستان بوده ما به او پابند هستیم و آینده هم دولت هایی که بیایند پابند خواهند بود و این را احترام می کنیم."

در همین حال فرید حمیدی عضو کمیسیون مستقل حقوق بشر به این باور است که حکومت افغانستان بسترهای قانونی مناسب را برای آزادی به وجود آورده است؛ اما به باور وی ظرفیت های لازم برای تامین آزادی بیان در اداره افغانستان وجود ندارد: "موارد نقض آزادی بیان، موارد تهدیدی که مطبوعات ما با آن رو به رو است، فشار هایی که بر مطبوعات ما وارد می شود، من فکر می کنم که تمام این ها نشاندهنده این است که برای تطبیق ازادی بیان در افغانستان ما با مشکلات زیادی رو به رو هستیم."

دیدگاه‌های واپس‌گرا و مخالف آزادی در رده‌هایی بالایی حکومت

قانون آزادی‌ها را در این زمینه تضمین میکند و ظاهراً دولت مردان نیز همواره از این آزادی به حیث یگانه دست آورد نظام کنون یاد می کنند، هرچند مقام‌هایی هم در دولت حضور دارند که این پدیده را "قصه مفت" بیش نمی‌دانند.

در رده‌های بالایی دولت بسیار دیده شده است که دولت‌مردان تا جایی آزادی بیان و رسانه‌ها را می پذیرند که از افشاگری‌ها در بیان حقیقت‌ها درامان بمانند، در این صورت آزادی در نزد چنین افراد مفهومی ندارد.

حلقه‌های غیر رسمی؛ اما تصمیم‌گیر!

در کنار مقام‌های دولت برخی از حلقه‌های غیر رسمی نیز در برابر این آزادی‌ها قرار می گیرند، جالب این جاست که آن مقام‌های بلند پایه دولت - که خودشان را مدافع آزادی می‌دانند - در چنین حالات در کنار این حلقه‌ها می ایستند، فرمان وزارت اطلاعات و فرهنگ در باره شیوه آرایش گوینده گان تلویزیون‌ها یکی از این نمونه‌ها بوده می‌تواند.

در 22 بهمن‌ماه گذشته (11 فبروری) وزارت اطلاعات و فرهنگ در یک اعلامیه رسمی به گوینده‌گان زن در تلویزیون‌های کشور دستور داد که حجاب اسلامی را رعایت کنند و از آرایش غلیظ بپرهیزند و نیز "اخلاق اسلامی و فرهنگ ملی" را رعایت کنند.

در بخشی از این ابلاغیه آمده است که: "از همه شبکه های تلویزیونی جدا خواسته می شود تا از نمایش سربرهنه و آرایش غلیظ خانم های گوینده جلوگیری بعمل آرند".

شورای علماء: مخالف سرسخت

از میان برخی از حلقه ها در کشور، شورای علماء یکی از حلقه‌هایی است که دید دوستانه نسبت به برخی از رسانه‌های آزاد ندارد، در حالی‌که قانون دست این شورا را از مداخله در کار رسانه‌ها کوتاه ساخته است؛ اما بارها رسانه‌های آزاد در افغانستان گواه بوده‌اند که این شورا در برابر برخی از این رسانه‌ها موقف گیری‌های سختی داشته است، موقف‌گیری‌هایی که گاه‌گاه برای رسانه‌ها تهدید به دنبال داشته است.

برخورد ناشایسته کشورهای اسلامی با آزادی

کشورما یک کشور اسلامی است اما دیدگاه‌های تندروانه در این‌جا بیشتر از برخی دیگر از کشورهای اسلامی محسوس است، دیدگاه‌هایی که - حتا- مانع آزادی‌ها میگردد، در همین حال مبارز راشدی معین وزارت اطلاعات و فرهنگ برخورد حلقه‌های اسلام گرا و تندرو را با پدیده آزادی یکی از علت‌های پسمانی کشورما می‌داند و چنین برخوردها را با آزادی شایسته نمی‌داند: "ما در یکی از کشورهای اسلامی می‌خواهیم آزادی بیان را تجربه کنیم و در کشورهای اسلامی متاسفانه نه امروز و نه در چند سال قبل، به باور مه در طول تاریخ، برخورد شایسته صورت نگرفته است و علت این که کشورهای اسلامی از دنیای غرب در عرصه‌های مختلف پس مانده‌اند این بوده که آزادی‌ها را باور نکرده‌اند. یا باور نشده یا اگر باور شده جراأت تقویت آزادی گرفته شده، در کشورهای اسلامی گفته می‌شود که این را بکن و این را نکن و حقوق بشری زیاد رویش تمرکز صورت نگرفته است و این ضعف بسیار کلان است و باید هم? کسانی‌که برای رشد و ترقی و توسعه می‌خواهند بیاندیشند باید، باید این ضعف کلان را مرتفع کنند."

کشور خونین برای خبرنگاران

کشور ما در میان کشورهای خونین و مرگ بار برای خبرنگاران جا گرفته است، پس از سرنگونی حاکمیت طالبان تا کنون بیش از سی خبرنگار در این سرزمین جان باخته‌اند و نیز ده‌ها خبرنگار دیگر زخمی شده‌اند، توهین، تهدید، بازداشت و لت کوب خبرنگاران هر سال بیشتر شده است.
بربنیاد آمارها از روز سوم ماه می سال دو هزار و یازده میلادی تا روز سوم ماه می هفتاد و هفت مورد خشونت در برابر خبرنگاران دیده شده است، از این میان چهل و هشت مورد خشونت در برابر خبرنگاران مربوط به کارمندان دولتی بوده است و هشت مورد که تهدیدهای جدی و خشونت‌های جانی نیز مشمول آن است، به‌‎نام طالبان ثبت شده است؛ چهار مورد این خشونت‌ها از سوی نیروهای خارجی بوده است؛ در این میان ده مورد از سوی مردم نیز دیده شده است و هفت مورد دیگر از سوی افراد ناشناس.

گورستان روی‌دادها

در این سرزمین بسیاری از روی‌دادها و سوژه‌هایی هستند که پیش از پرداختن به آن‌ها، خاموشانه می‌میرند و زیرخاک می‌شوند، در حالی‌که آزادی بیان حق هر شهروند کشور است، اما بسیار دیده شده است که تهدید، فشار و قانون‌شکنی‌ها مانع پرداختن به چنین رویدادها شده‌اند.

نهاد حمایت‌ از رسانه های آزاد افغانستان (نی) می گوید که این نهاد روی‌دادهای زیادی را ثبت کرده است که پس از پخش یک برنامه یا پخش یک خبر مجری برنامه و یا خبرنگار زندانی شده است و یا مورد پیگیرد قرار گرفته است و در بسیاری از موارد مجریان و خبرنگاران تهدید شده‌اند.

صدیق الله توحید رییس دیده‌بان رسانه‌ها از نهاد نی: "در ولایات این وضع بدترهم است، در ولایات خبرنگار ما با دو چالش رو به رو هستند، چالش با مقام‌های بلند پایه دولتی، ارگان‌های محل و هم طالبان که یا به‌گونه مرئی و یا نامرئی در منطقه فعالیت دارند."

فرید حمیدی عضو کمیسیون مستقل حقوق بشر فضای حاکم و فساد و نبود امنیت را از عوامل عمده در خودسانسوری خبرنگاران می‌داند: "عدم حاکمیت قانون و عدم موجودیت اراده برای تامین عدالت باعث این شده است که مطبوعات در افغانستان به خصوص ژورنالیستانی که به پخش و نشر واقعیت ها و وقایع مکلفیت و مسوولیت دارند، این ها به خودسانسوری بپردازند، با این که از لحاظ قانونی چیزی به نام سانسور وجود ندارد."

از سوی دیگر در حال حاضر کمیسیون سمع شکایات و رسیده گی به‌تخلف‌های رسانه‌یی بر کار و فعالیت رسانه‌ها نظارت دارد؛ رسانه‌ها اگر تخلفی داشته باشند از سوی این کمیسیون بررسی می‌گردد، صدیق الله توحیدی می گوید که نهادها و مقام‌ها می‌توانند از مجرای همین کمیسیون شکایت بکنند؛ اما رسانه و خبرنگار به کجا شکایت خواهد کرد؟ "این کمیسیون هم منتظر است تا کسی شکایت کند از رسانه، اما اگر رسانه شکایت داشت، گزارش‌گر شکایت داشت، خصوصاً از مقامات حکومتی و دولتی شکایت داشت به این مسأله رسیده گی و غور نمیشود."

گورستان اندیشه‌ها و ارزش‌های مدرن

آزادی بیان و آزادی رسانه‌ها مانند برخی از ارزش‌ها و پدیده‌‍ های دیگر تنها در شهر ها محدود مانده اند آن‌هم با دشواری های فراوان.

آن مقام های بلند پایه دولت که به آزادی بیان باور ندارند و نیز حلقه های غیر رسمی که گاه گاه برای نشرات رسانه ها مسیر تعیین می کنند و نیز مخالفت ها شدید در برابر بازتاب برخی از رویداد ها، این پدیده را در کشور ما بسیار کم‌رنگ ساخته است، پس اگر به پرسش نخستین خودما برگردیم، می شود گفت که کشور ما به گورستان اندیشه‌های پیش‌رو و ارزش‌های مدنی مدرن می‌ماند!